Xaneiro 2011
20-1-2011
unha mesa do lokal tierradentroescribo e mando as cartas con este medio escribo e publico un poema neste espacioe ollo a hamaca feita polos presos que está colgada ou suspendida na parede nunha hamaca grande como esa durmin as miñas primeiras noites nunha selva chiapaneca nun espacio pedido prestado á propia selva
polos neozapatistas tzeltalesxunto ao rio e cascadas de auga azula comunidade de bolom ajaw
pero a lembranza non veu con esa hamaca veu nas conversas cun novo compañerioque estivo na comunidade en maio nas suas fotos o rio segue igual esa tremenda forza da natureza a aldea moi cambiada e con mais vida con algunhas novas chozas de madeira pero igual de ameazados polos paramilitaresos chamacos entre o rio e as arbores vexoos medrados que pasaron dous anos a bolom ajaw non poderei voltaros seus poemas editados en libro pidolle ao compañeiro que llos leve se pode ser se llo permite o seu camiño de tierradentro a alcanforesimaxe de daniela
20-1-2011
gosto da arquitectura desta cidadee do seu espacio natural entre cerros e nubes gosto das ruas estreitas das fachadas dos patios e dos tellados con tanto verde ao fondogosto do zocalo e das outras plazuelas co kiosco da musica os bancos e as arbores os cerritos absorvidos pola cidade a mestizaxe o sincretismo as cores e os olores gosto deste s cristobal que tamen me abafa porque non esquezo que é unha cidade colonialcon todo o seu pasado de despoxos e miserias e cun presente fillo dese inmerecido pasadocon barriadas de chavolas que soben polos cerros e pintas e graffitis polo seu casco historico reclamando a liverdade dos presos e outras xustizasdos de octubre no se olvida somos la dignidad revelde
19-1-2011
noite de lua case chea nunha casa por debaixo da reserva de huitepecque están protexendo os ameazados neozapatistas leña recollida do chan un lume uns tacos e uns vasose platicas de ida e mais voltaentre os dous continentesda vida e da morte entre a lua e o solun compa chiapaneco con morriña de galiza un catalan que empezao seu proxecto chiapanecoun galego pechando o seu segundo ciclo mexica manolo pipas a pedro e carlos cunha ilustracion luade estuardo alvarez
19-1-2011
estoy aquí, sentada, con todas mis palabras...Estoy aquí, sentada, con todas mis palabrascomo con una cesta de fruta verde, intactas.
Los fragmentosde mil dioses antiguos derribadosse buscan por mi sangre, se aprisionan, queriendorecomponer su estatua.De las bocas destruidasquiere subir hasta mi boca un canto,un olor de resinas quemadas, algún gestode misteriosa roca trabajada.Pero soy el olvido, la traición,el caracol que no guardó del marni el eco de la más pequeña ola.Y no miro los templos sumergidos;sólo miro los árboles que encima de las ruinasmueven su vasta sombra, muerden con dientes ácidosel viento cuando pasa.Y los signos se cierran bajo mis ojos comola flor bajo los dedos torpísimos de un ciego.Pero yo sé: detrásde mi cuerpo otro cuerpo se agazapa,y alrededor de mí muchas respiracionescruzan furtivamentecomo los animales nocturnos en la selva.Yo sé, en algún lugar,lo mismoque en el desierto cactus,un constelado corazón de espinasestá aguardando un hombre como el cactus la lluvia.Pero yo no conozco más que ciertas palabrasen el idioma o lápidabajo el que sepultaron vivo a mi antepasado.rosario castellanos poeta e novelista chiapaneca autora de materia memorable
18-1-2011
chiapas ai chiapasno corazon de mesoamerica deixando atrás oaxacachego a unha das mayas rexionscon guatemala e honduras belice e a peninsula de yucatánpobos divididos entre rexions e estados 
e neste pequeño val entre montañas a tamen dividida cidade de s cristobalonde ate hai ben pouco os coletos ou brancos non deixaban aos indixenas subir as beiraruas vai algo de frio pero menos do que agardabapolas ruas camiñan alguns pesdescalzos de chamacos e mullerescoletos e indixenas turistas e activistas mexicanos e extranxeirosuns separados e outros da man na ilustracion unha mascara de chiapa del corzo dunha festa que analtece ao colonizador recen declarada patrimonio da humanidade dos de arriba chiapas ai chiapas tamen a rexion dos neozapatistasentre o paliacate e o pasamontañas
18-1-2011
por debajo del fortin la panoramica calle buena vista sobre el valleconfundido mi sentir
solitaria esta estructurapor donde ya corre el vientootro ritmo tiene el tiempoel crepusculo saludalas noches en la terrazacuantos puntos luminososel cerro está bien hermosome acompañan tres tonadas algo tarde que me acuestotemprano que me levantoel camino da otro pasolas palomas en sus juegosla terraza que amanecela ciudad como una niña abre los ojos se estira y pide un café con leche de la mano de su abuelaya camina esta ciudadsiete cuadras mas allá y ya regresa a la escuela diego oaxaca 1-2011
17-1-2011
a poucos metros da ribeira o pau dunha arbore morta fai de bo pousadoiropara un corvo mariño
escoito lonxe as voces dos pescadores que traerán boas mojarrasun rebaño de cabras un can e un pastor que porta unha escopeta pero por sorte non se cruzou no seu camiño nengunha iguanaos cans tamen coidan das barcas acheganseme e rabiosos ladran pero un pau ou unha pedra xa os manten a distancia xa ven a calor e a chuvia e o arco da vellanon se deixan ver por estas terras de jalapaduas garzas tres zopilotesun chingo de zanates bandadas de patos e limicolas e nas arbores pequenos paxaros de vivas corespero entre o seco matorral darredor desta presanon vin ao correcaminos
como na visita anterior
17-1-2011
fala e fala este velliño / remove o viejo jalapa vai removendo as historias / que se levaron as augas este val que foi poboado / por culturas milenarias unhas terras productivas / con enganos son roubadasfamilias jalapanecas / que xa deixan as suas casasas augas que deron vida / van cobrir toda jalapadesprazada poboacion / que pra terras pobres mandane naceu jalapa nuevo / con mui poucas esperanzas
este ano unha gran seca / descobriu a grande chaira toda quebrada esta terra / en silencio unha plegariaarbores ben retorcidas / os dous templos e tres casasas redes dos pescadores / caracolas silenciadaspola memoria un evento / na plazuela de jalapana presa cecais camiñen / vellos e novos fantasmas jalapa maio 2008do libroa milpa e o paliacate
16-1-2011
aguas calientes son duas pozas porribada vila istmeña de jalapa nuevoe desde elas ollamos a presaque cobriu o jalapa viejo
as duas pozas de augaunha templada e outra quente son o espacio de duchas diarias e das lavandeiras de jalapalogo dunha boa camiñada ou en burro carro ou mototaxio jalapa dos desprazados vila con escasez de auga a dous kilometros da presaque levará a auga ben lonxe para grandes plantacions e cidadeslogo da nosa ducha con jícara e un bo almorzo dos froitos da terrabotamos outros versos na radio
16-1-2011
vila de jalapa nuevona rexion do istmo perto do mar e debaixo da sierra surdesprazados dunha presaque asulagou a vila orixinaria 
a radio comunitaria arco irise o colectivo cortamortaja manteñen a memoria deste despoxoe destes pobos zapotecas e mestizos neste espacio pararamos coa caravana da outra campaña en febreiro do dous mil seis e volvimos na mais discreta caravana jaguar en maio do dous mil oito nestes dias podo percibir un poucoo ritmo natural da comunidade golpeadahoxe non hai escola pero si mercadoe por respeto a cultura e aos compasatrevome a probar tamal de iguanaque ao dia seguinte por respeto
a ela e todas as iguanas vou rexeitaresta era unha necesaria visita nestes confusos tempos revoltos cecais de sair menos e recollerse e prepararse para o que nos ven enrriba na radio comunitaria arcoirisplaticamos e botamos uns versos
15-1-2011
teño querencia polas pedrase por estas pedras oaxaqueñasunhas volcanicas e outras quen sabe querencia pola rocha nai de onde foron extraidas fascinacion polas suas betas e polas suas cores
dainzú neste altiplanoo pobo zapoteca e as suas pedras porque como e para que todas estas construccions que razon probocou tanto esforzoas formas piramidais que se erguen como montañas excavadas as tumbas buscando o inframundoos altares as ofrendas os cantares dainzú a 13 de xaneiro
15-1-2011
orgullo zappotecae indigena orgullo de todas estas culturasque se juegan su futuroun appoyo y otro appoyocomo en la comunidadappoco dalias i amappolas mal viven en la ciudad calaveras y diablitos las doñas y los guajacos intelectuales i punnkksslas culebras y los sapposde la appo cuanto quedadicen que hai varias appos una appo que está arriba otra appo que está abajoy los pueblos de oaxacaahi siguen caminandoappoliticos no son y tampoco quieren capposnecesaria apposdata para el trabajo colectivo se agradecen apportaciones diego oaxaca 1-2011
