Marzo 2013

11-3-2013

as terras bermellas e o mercado




por magdalena peñasco
comenzan as terras bermellas
secas e desforestadas
a auga da chuvia sobre elas
debuxa como arbores

debaixo desta imaxe pasa o río
con moi pouca auga
e un pouco máis pralá
está o cerro do gachupín
o español pues

o mercado do domingo
e acá o costume é intercambiar
un producto por outro
e uns leguminosos guajes
que dan nome a esta rexión
son intercambiados
polas citricas limas
por duas señoras
en lingua mixteca

eu quixera intercambiar
estes poucos poemas
por pequenas árbores
e plantalas acá

por madalena peñasco


11-3-2013

as linguas en amoltepec




amoltepec en lingua nahuatl
yucuñama en lingua mixteca
a comunidade do cerro da ñama
ou o amole que é un tubérculo

domingo as oito da mañan
na escola da preparatoria
duas rapazas e un rapaz
reciben aulas de etimoloxía
e eu estou combidado a falar
das linguas da peninsula e o galego
recitar versos na nosa lingua orixinaria
e compartir do seu orixinario mixteco

o libro de etimoloxía grecolatina
ten un listado de linguas romances
pero entre español portugués e catalán 
non aparece o galego

a escola está debaixo dos vellos freixos
e a beira do panteón ou cimeterio
as linguas a vida e a morte

por amoltepec


10-3-2013

pola mixteca alta




debaixo destes cerros
pola mixteca alta
volto visitar tlaxiaco
comunidades e barriadas

na vila habacuc e familia
cos seus procesos
e a chiquita ubiki reparte
dragonciños de papel
entre chamacas e cativos

na barriada a familia de gabriela
e cando chegamos
as mulleres co seu temazcal
os baños de vapor
e a reunion para platicar

foi o dia despois
do chamado oito de marzo
que non puideron celebrar
e cecais este sábado nove
so festexen estar xuntas

por tlaxiaco


09-3-2013

8 de marzo en tutuma




pola porta do tutuma
as jaranas afinando
son sete e pico da tarde
hoxe hai máis que un fandango
un urdimbre de memorias
chama á porta de marzo
foro aberto e creativo
oito o día sinalado
muller compañeira amiga
eu quero andar ao teu lado

e camiñan tres mulleres
por tutuma na tarima
coas historias desta terra
das aboas  nais e fillas
e outro xeito de cantar
teñen as nosas amigas
do profundo sae a voz
voz da luas combativas
e tamen uns poucos homes
van poñer a suas rimas
en poemas e cancións
a ramona e a bobadilla
oito de marzo en tutuma
que encheu as nosas vidas

manolo pipas


09-3-2013

doctora de la palabra




La compañera doctora
gran amante del café
y también gran fumadora
que mujer

En las marchas que no falte
el agua para beber
afinadas las consignas
vamos pues

La doctora y su ambulancia
en el loco dos mil seis
bata blanca en barrikadas
que mujer

En la radio locutora
y fue casi sin querer
de la palabra doctora
vamos pues

La revuelta golpeada
ay cuanto se fue a perder
el exilio que le llama
ay mujer

El terror de los gobiernos
la amenaza del poder
cuanto tiempo tu tan lejos
ay mujer

Y la vuelta fue bien dura
ay oaxaca y dos mil seis
doctora genio y figura
que mujer

Una noche platicamos
los buñuelos con su miel
el plato hay que aventar
Bertha pues

oaxaca  1-2010


08-3-2013

as mulleres e as armas




adelita e o fusil
isabel e as reixas
frida e as pinturas
maria sabina e as ervas

estela e a cacerola
luz e a barrikada
italia e a denuncia
ramona e o pasamontañas

un arma para cada muller
unha palabra para cada tempo
e para cada lugar pues

manolo pipas

do libro a milpa
e o paliacate


08-3-2013

ramona y la luna




con la luna creciente se nos fue
con sus palabras pequeñas
con su bordado de esperanzas
y los sueños de la selva
trabajando y en silencio
como dando otro paso de pionera

en el año trece de la lucha
como siguiendo un rito maya
entre maizales jovenes y viejos
la luna tambien lloraba
mientras vosotr@s os preparabais
para seguir con la caravana

otra campaña
oaxaca  2- 2006


07-3-2013

todo ou nada




debaixo das nubes e dos cerros
estraña cidade de oaxaca
amiga buscando o seu tempo
todo ou nada

imaxe desde
a porta da jícara


07-3-2013

as arbores e as mulleres




entre alcalá e a praza
perto do lokal do iago
outras tres arbores faltan
á esquerda do flamboyano

e fáltame o mercadillo
unha rúa máis abaixo
pero segue un pouco arriba
o tianguis do carmen alto

e as mulleres chiapanecas
elas tzotziles dos altos
seguen nas ruas vendendo
cargando cos seus chamacos

rua macedonio


06-3-2013

tutuma arte café




Ay colectivo tutuma
jarana sola en la esquina
está triste la tarima
callada sueña con brumas
la selva la ceiba el puma
la tierra es un colectivo
asamblea de furtivos
los seres de la floresta
aguardemos pues la fiesta
del son tutuma bien vivo

Tutuma nuevo rincón
indígena arte café
hoy el jazz se deja ver
y despues que siga el son

poncho robles

colectivo tutuma
oaxaca centro histórico
murguía 200 7-9 pm
hernández y cruz jazz
06-3-2013

dos plantons triquis




dous anos e pico despois da ultima viaxe
o plantón ou campamento triqui de copala
segue ocupando a praza perto do zócalo
da cidade de mexico pedindo xustiza
e nese inmenso zócalo durante dias
estivo ocupado polas carpas do exercito
coas suas pequenas maniobras e mostras

na cidade de oaxaca o plantón de copala
foi levantado xa en varias ocasións
e agora ocupa de novo o zácalo
parelelo as movilizacións do maxisterio
estes días na praza central da capital
mentres o espacio dos outros triquis
segue co apoio do represor goberno

complicadísimo conflicto
nunha rexión onde o goberno
meteu armas hai coicoenta anos
e segue o saqueo de terras e minas
e polo municipio de copala
as ultimas agresións foron
na comunidade de s miguel
e de copala neste espacio son varias
as crónicas e elexías nas viaxes
e na distancia nas ausencias

camiñando o centro histórico
atopo algúns dos musicos da rúa
e das esmoleiras de hai dous anos

polo zocalo atopeime
ao vello amigo poncho robles
e xa nos pasa unhas décimas

como hai dous anos...

manolo pipas
zócalo de oaxaca
05-3-2013

a casa e o patio




donde te estás quedando
regresei ao mesmo patio e casa
a mesma rua dun dos moitos
herois deste estraño pais
na casa e o patio
a amiga coa parella
e a papaya medrou un chingo
e madura un froito cada semana
e os procesos como irán madurado ?

parte do zocalo da cidade está tomado
por unha organización da que fuxo
e sigo camiñando e abrindo mais os ollos
encontrándome desencontrándome
espacios que se manteñen
espacios que pecharon
e uns poucos novos espacios

cidade de oaxaca
casa theres e orlando